Agroforestry in Oosterbierum

Oosterbierum

Vlakbij de zeedijk in Oosterbierum liggen de 3 hectare grond waar Gerrit Jukema sinds 2015 is begonnen met agroforestry. De combinatie van permacultuur en akkerbouw kwam voort uit de noodzaak voor verandering van zijn landbouwbedrijf. Ons huidige systeem is niet meer duurzaam!

Strokenteelt met permacultuur en akkerbouwgewassen

Gerrit Jukema uit Oosterbierum heeft 100 hectare grond in beheer die hij heeft overgenomen van zijn vader. Op het land waar voorheen aardappelen, bieten, uien en graan werden verbouwd is nu een perceel aangelegd met agroforestry.

Er zijn 6 stroken van 15 meter breed, afwisselend met een permacultuur strook en een akkerbouw strook. In de permacultuur strook zijn met behulp van Taco Blom drie lagen begroeiing geplant: bomen, struiken en lage gewassen. De walnotenbomen staan centraal in de strook, met aan weerszijden hazelaars. Tussen deze bomen is luzerne geplant, een voedergewas met stikstofbindende capaciteiten. Aan de randen van de permacultuur strook staan groene asperges en rabarber. Het hoofdgewas van dit akkerbouwbedrijf blijft de aardappel. Deze wordt opnieuw tussen de bomen geplant in de strokenteelt, op de plek waar momenteel luzerne groeit. Rondom het agroforestry perceel zijn eetbare struiken aangeplant, voornamelijk met de functie om wind te breken. Soorten als meidoorn, vlierbes en wilg bloeien vroeg in het seizoen en geven daardoor extra beschutting voor vogels. Sinds lange tijd waren er weer veel broedende kieviten in het land. Strokenteelt heeft dus een positieve invloed op het herstellen van de natuur. 

Cursus Bodembiologie

De omslag naar agroforestry kwam nadat Gerrit een cursus over bodembiologie volgde bij Theo Mulder. Het besef dat een goede bodem de basis is voor een duurzaam landbouwbedrijf zette Gerrit aan het denken. Het onderhouden van het systeem zou niet meer rendabel zijn voor de volgende generatie. Sindsdien ligt de focus van het akkerbouwbedrijf op het produceren van meerjarige gewassen die elkaar versterken. De grond wordt zo lang mogelijk groen gehouden om het bodemleven te voeden. De bodemkwaliteit verbetert hierdoor, er wordt meer water opgenomen en verzilting wordt tegengegaan. Zodra de bomen groot zijn gaat Gerrit de vruchten oogsten. Hopelijk blijven de bomen op de lange termijn staan en neemt een van de kinderen het bedrijf over. Als Gerrit de oude manier van landbouwen had doorgezet, was er waarschijnlijk geen overname geweest. Dit motiveerde al genoeg om een verandering aan te brengen. 

Noten en kippen

Gerrit hoopt dat de walnootbomen over 7-8 jaar zullen produceren en de hazelaars over 3 jaar. Op de korte termijn is er oogst van de asperges en de luzerne dat als veevoer wordt verkocht. Het doel is om alle producten onbewerkt te verkopen, het liefst lokaal. Op het land lopen ook 50 kippen rond die vrij scharrelen en eieren leggen in een kippenkeet. Gerrit gelooft dat de akkerbouw niet zonder dieren kan. De kippen bewerken en bemesten het land gestructureerd. De eitjes worden aan huis verkocht door middel van een automaat die in de schuur staat. De lokale bewoners weten hoe dit werkt en kunnen hier gebruik van maken zolang de voorraad strekt. 

Advies voor andere boeren

De meerwaarde van het agroforestry systeem zit vooral in de voldoening van een beter manier van werken: duurzaam en samen met de natuur. Het is een sector waarin vooral pioniers aan het werk zijn, die elkaar willen helpen om agroforestry tot een succes te maken. Gerrit leert elke dag en is ook altijd aan het zoeken naar nieuwe informatie. Dingen die hij vandaag doet kan hij volgende week weer totaal anders doen. Zijn advies aan boeren die de omschakeling naar agroforestry willen maken is: “Lees je in en ga stapje voor stapje aan de slag. Hoe meer je leert, hoe meer ervaring je opdoet. Het is net als leren fietsen, je moet vallen en opstaan. Kijk naar hoe de natuur reageert, wat werkt en wat niet werkt, maar ga vooral aan de slag!”