Boerendiekhuus

In de weilanden bij het Boerendiekhuus in Genemuiden lopen 60 schapen en twee rammen tussen 100 hoogstam appelbomen van verschillende Oudhollandse rassen. In 2014 zijn de bomen geplant en nemen 1 hectare in beslag. De bomen zijn geplant door Cor Pierik en zijn familie, die nu al 6 generaties het land beheren. Het opzetten van een agroforestry systeem past goed bij de diversiteit binnen hun landbouwbedrijf.

Schapen onder hoogstamfruitbomen

Het Boerendiekhuus is een landbouwbedrijf met vele gezichten. Van de in totaal 30 hectare die in beheer zijn, is in 2014 één hectare omgevormd tot agroforestry systeem. Hier lopen 60 Texelaar schapen onder 98 hoogstam appelbomen, 1 walnotenboom en 1 pruimenboom. De schapen worden niet bijgevoerd, ze grazen onder de bomen en eten appels die van de bomen vallen. Op het land worden geen gewasbeschermingsmiddelen of kunstmest gebruikt.

Er zijn verschillende Oudhollandse appelrassen geplant, waaronder de Elstar, Benoni, Bramley’s Seedling, Notarisappel en Glorie van Holland. De keuze voor appels kwam uit eigen interesse van de familie. Als bestuurslid van de Agrarische Natuurvereniging kwam Cor in aanraking met een landschapspakket dat werd aangeboden door de Stichting Particuliere Landschapsdiensten IJsseldelta (SPLIJ). Voor het houden van 100 hoogstamfruitbomen op één hectare wordt een jaarlijkse vergoeding uitgekeerd. Deze landschapspakketten zijn onderdeel van de strategie van de provincie om waardevolle landschapselementen te herstellen en onderhouden. Het stuk grond bestaat voornamelijk uit veen, met daarbovenop een klein laagje rivierklei. Voor de bomen is het van belang dat de grond niet te nat wordt, dus worden de greppels jaarlijks uitgegraven voor goede afwatering. Om mensen te betrekken bij het project kunnen appelbomen worden geadopteerd. De mensen mogen dan zelf de boom uitkiezen en onderhouden. Op de jaarlijks appelplukdag kunnen de appels worden gelukt. Als de bomen in bloei staan komen de mensen vaak langs om deze te bekijken.

Productie

Wanneer de bomen veel fruit produceren kan worden nagedacht over een afzetmarkt voor de appels. In 2019 was de oogst 800 kg appels, waarvan 500 liter appelsap is gemaakt door de Welsumse Sapmobiel, een verplaatsbare kar die op locatie sap kan persen van verschillende soorten fruit. Dit sap wordt verkocht aan vrienden en familie, en geschonken in de theeschenkerij op het erf. Deze wordt beheerd door de dagbesteding, waar 3 dagen per week mensen professioneel worden begeleid die geen baan op de arbeidsmarkt kunnen krijgen. In de boerderijwinkel van het Boerendiekhuus komen vooral mensen uit de buurt, of gasten van de groepsaccommodatie en B&B die op het erf verblijven.

Wetten en regels

Cor heeft weinig te maken gehad met belemmeringen door de wet en regelgeving. De hectare waar de hoogstamfruitbomen op zijn geplant heeft de bestemming ‘landbouw’. Ondanks het overschrijden van de grens van 50 bomen per hectare is er geen bestemmingswijziging naar ‘natuur’ ingevoerd door de vergunning die hij heeft met de SPLIJ. De bomen, die op eigen grond staan, worden eens per jaar gesnoeid. De andere weilanden worden grotendeels gepacht van Staatsbosbeheer en liggen in een Natura2000-gebied, waardoor met een aantal regels rekening moet worden gehouden. Er mag bijvoorbeeld geen kunstmest of gewasbescherming worden gebruikt. Ook zijn er regels voor weidevogelbescherming, zoals verlaat maaien en het in de gaten houden van nesten. Weidevogels zoals de grutto, tureluur, kievit en wulp komen nog volop voor in dit gebied. Daarnaast is er een kolonie zwarte sterns te vinden en komt de zeearend regelmatig foerageren in het gebied. Ook de kwartelkoning heeft er wel eens gebroed.

Verdienmodel

De diverse facetten van de boerderij zorgen voor een bescheiden verdienmodel. De schapen worden voornamelijk gehouden als hobby, omdat er weinig vraag is op de markt naar schapenvlees. De lammetjes die in het voorjaar geboren worden gaan wel binnen een jaar naar de slacht. De B&B en groepsaccommodatie leveren de hoofdinkomsten. Ook de verhuur van de ruimte voor de dagbesteding en caravanstalling levert wat geld op. Naast schapen staan er ook 12 Lakenvelder koeien in de wei, waarvan er jaarlijks een wordt geslacht voor (eigen) vleesconsumptie. De verkoop van appelsap is ook een bron van inkomsten. Er is geen sprake van kostenreductie door het implementeren van het agroforestry systeem. De meerwaarde van het systeem is vooral esthetisch. De fruitbomen zien er mooi uit en het gevoel van je eigen fruit plukken is zeer waardevol.

Cor werkt zelf bij het CBS en zijn vrouw runt de gastenverblijven op het terrein. Als boerenzoon is hij graag bezig op de boerderij. Het is jammer dat met kleinschalige landbouw zo weinig te verdienen is. Als landbouw het hoofdinkomen moet opleveren dan moet het allemaal veel grootschaliger en professioneler. Een dag werken op het bedrijf levert hem financieel weinig op, maar het zijn wel de dagen die vaak voldoening brengen en zorgen voor een afwisselend bestaan.