Weerwoud op Utopia

Utopia Eiland: agroforestry en voedselbos

Stel je voor… vier hectare grond. Een sfeer van ongekende diversiteit. Open water afgewisseld met besloten plekken, uitkijkpunten, een baai en drie heel bijzondere landschappen.

Dat is Utopia Eiland, het hart van Almere. Xavier San Giorgi van Stichting Weerwoud toont samen met zijn gemeenschap van vrijwilligers, onderwijsinstellingen, programmamakers en ondernemers hoe rijk ecosysteemherstel kan zijn. Het eiland is onderdeel van Floriade Expo 2022, de wereldtuinbouwtentoonstelling die elke tien jaar in Nederland wordt gehouden.

Op het eiland wandel je over een ontdekkingsroute langs drie heel verschillende gebieden:

1. Een agrarisch gebied: agroforestry. Dat zijn verschillende boom- en struikgewassen in combinatie met akkerbouw en veeteelt.
2. De ecologische en recreatieve verbindingszone, met een voedselbos, bostheater en natuurzone.
3. Het schoolplein, met een tiny food forest, de Amsterdamse schooltuinen, een ecologische tuin van Wilde Weelde en een kunstwerk van de Willowman.

Bomen en struiken terug in het boerenbedrijf

Het agroforestryperceel is begin 2019 aangelegd. Bij agroforestry worden bomen en struiken weer onderdeel van het boerenbedrijf. Het perceel is verdeeld in meerdere delen, waarvan elk een apart boerenbedrijf voorstelt. Er zijn allerlei bomen en struiken gecombineerd met strokenteelt van eenjarige gewassen zoals zomergerst, aardappelen en wortels. In rijen tussen de stroken staan onder andere walnoten, amandel en zwarte bessen. Een ander deel bestaat uit een oude kamgrasweide, voederbomen en struiken zoals de zoutstruik. Hier wordt bosbouw gecombineerd met veeteelt.

Voor elk systeem wordt door de Wageningen University & Research berekend op welke schaal het systeem rendabel zal worden en wat de ecologische voordelen zijn. Agrarisch ondernemers kunnen zo leren hoe ze in hun bedrijf agroforestry kunnen integreren en hoe dat het meest lucratief is.

Deze eeuwenoude vorm van landbouw was voor de industrialisatie in vele culturen heel gewoon. In Nederland zien we nog de sporen daarvan bij de Maasheggen. Ook elders in de wereld zien we nog grootschalige cultuurlandschappen met interessante combinaties. Zo beslaat het Dehesa systeem in Spanje en Portugal wel bijna 20.000 vierkante kilometer.

Herstellende landbouw

Boeren willen het beste voor hun dieren, voor hun bodem en een toekomstbestendig bedrijf. Daar sluit agroforestry naadloos op aan. Het versterkt de biodiversiteit en daarmee ook de weerbaarheid van zowel de gewassen als de bodem. Boslandbouw benut daarnaast ecologische hulpbronnen als water, licht en voedingsstoffen beter. Vanwege de bomen vindt ook meer CO2-vastlegging plaats. Ecosystemen kunnen zo herstellen.

Toekomst van (stads)landbouw

Naast agroforestry is er ook aandacht voor voedselbossen. Het presenteren van beide vormen van voedselproductie op de Floriade 2022 maakt dat je goed kunt vergelijken. Voedselbossen passen meer passen bij de beleving van stadsbewoners en agroforestry meer bij de wereld van boeren. Hierdoor wordt Utopia Eiland een plek waar iedereen samenkomt en ieder op zijn manier leert hoe ecosystemen om je heen te herstellen.