Ontwerpstappen voedselbos

27 februari 2024

Onderstaande stappen helpen je bij het ontwerp van je eigen voedselbos. Raadpleeg daarnaast de andere kennisdossiers op deze pagina voor informatie over soorten, verdienmodellen en wet- en regelgeving.

1. Doelen van het voedselbos

Wat zijn de wensen van de ondernemer?
Wat is de doelgroep?

2. Het landschap

Hoe is het landschap ontstaan? Hoe is de bodem opgebouwd? Hoe is de waterhuishouding?
Welke soorten helpen met afwatering/vasthouden van water? Welke soorten kunnen goed tegen een hoge/lage grondwaterstand? Moet er nog iets gebeuren met greppels voor afwatering?

3. Omstandigheden

Wat is de windrichting? Waar komt de zon vandaan? Zijn er hoogteverschillen?
Wat kan dus waar (zonminnende/schaduwminnende soorten etc.)? Moet er een windscherm komen? Moet er grondverzet plaatsvinden?

4. Wat is er al en kunnen we dat gebruiken?

Welke bomen en planten staan er al? Hebben die een functie in het nieuwe systeem? Of als biomassa/bouwmateriaal?

5. Toegang en paden

Waar moet de ingang komen? Meerdere ingangen?
Waar moet het hoofdpad komen? Zijpaden?
Voor wie moet het toegankelijk zijn? Rolstoelen?

6. Denken vanuit de beleving

Welke ervaring(en) wil je creëren langs paden? Welke soorten passen daar bij?

7. Welke soorten passen goed bij de eigen doelen en de doelgroep?

‘Makkelijke’ soorten voor zelfpluk? Exotischer soorten?

8. Welke soorten zijn verder van belang voor het systeem?

Stikstofbinders?
Bloeiboog!
Biomassa

9. Welke soorten combineren goed?

Soorten die elkaar versterken m.b.t. water/nutriëntopname/lichtgebruik, aantrekken van nuttige insecten, organische stof, bodemstructuur etc.

10. Blik op de toekomst

Hoe gaat het systeem zich ontwikkelen? Hoe kan de ontwikkeling versneld worden? Wat kan er in de tussentijd gedaan worden? Denk hierbij aan het aanplanten van pionierssoorten die het systeem een boost geven. En denk aan soorten die snel productie geven.

11. Onderhoud

Wat is er nodig in het onderhoud van het systeem? Past dit bij de mankracht en tijd die er is? Hebben de mensen die onderhoud kunnen plegen kennis van het systeem en soorten? Stem het ontwerp en soort keuze hier op af.

Het is handig om tijdens het ontwerpen van een voedselbos de belangrijkste voedselbosprincipes in het achterhoofd te houden.

Handige links en inspiratie:

Landschapsinformatie
Actueel Hoogtebestand Nederland
Atlas Leefomgeving: Kaarten, bodemprofielen, ecologische hoofdstructuur
PDOK: topografische kaarten NL

Inspiratie
Syntropic farming Ernst Götsch; ook een mooie documentaire
Voedselbosgoeroes: Wouter van Eck, Martin Crawford, Ernst Götsch
Werkplaats voedselbossen van de Natuur en Milieufederaties van Friesland, Groningen en Drenthe

Boeken
Praktisch handboek voedselbossen – Martin Crawford
Voedselbos – Madelon Oostwoud
Basis handboek Aanleg en Beheer van Voedselbossen – Anastasia Limareva (beschikbaar in pdf)