Verdienmodellen

13 februari 2024

Omdat agroforestry nog een relatief nieuwe vorm van landbouw is, is het vinden van een geschikt verdienmodel nog een uitdaging. Er zijn weinig goede voorbeelden om van te leren. Zoals elk nieuw systeem, vraagt pionieren om investeren. En omdat bij een agroforestrysysteem de productie relatief lang op zich laat wachten (door de groeitijd van bomen), zijn de eerste jaren vaak niet rendabel. Als het systeem eenmaal staat en productief is, zijn er echter ook veel financiële voordelen; zo zijn er over het algemeen minder arbeidsuren nodig en minder externe input.

Businessplan

Afhankelijk van het doel van het agroforestrysysteem, is het belangrijk een businessplan te ontwikkelen. Het is belangrijk te bedenken of er een winstoogmerk is. Bij een voedselbos, kan anders dan in andere voedselproductiesystemen, veel breder gekeken worden naar een businessplan. Inkomsten kunnen gehaald worden uit verkoop van de oogst, maar ook uit recreatie, educatie of kennisdeling. Daarnaast is het interessant mogelijkheden te verkennen voor vergoedingen voor ecosysteemdiensten, zoals waterberging en biodiversiteit. Hiervoor zijn soms subsidies beschikbaar. Omdat de oogst divers is, is de opbrengst per product laag. In plaats van de reguliere markt, kan daarom beter gekeken worden naar horeca of kleine detailhandels. Naast inkomsten, kan er ook veel worden bespaard op kosten in vergelijking met een regulier landbouwsysteem. Over het algemeen komt er veel minder arbeid bij kijken en zijn er minder externe middelen nodig.

Het project Voedsel uit het Bos geeft ook cursussen om je te helpen je eigen businesscase te ontwerpen.

Kosten en baten

De kosten en baten van agroforestrysystemen zijn onder andere afhankelijk van de complexiteit, schaal, intensiviteit, mechanisatie, investeringsmodel, eindproducten en de afzet. Met het ontwerp van het systeem is het dus belangrijk hier rekening mee te houden.

De meeste kosten (direct of indirect) gaan zitten in de aanplant, het onderhoud, de oogst, de opslag en de verwerking.

Er zijn veel factoren die invloed hebben op de marge. Deze zijn weergegeven in het schema hieronder.

Terugverdienen en financieren

Het terugverdienen of financieren van de investering kan op verschillende manieren. Onder andere door middel van:

Coöperatief / community supported agriculture (CSA) – klanten betalen vooruit en krijgen vervolgens producten
Starten met eenjarige gewassen/struiken – er kan dan direct geoogst worden
Land huren of samenwerken met boer, gemeente of andere grondbezitter – land kopen in Nederland is extreem duur, een samenwerking is daarom meestal voordeliger
Subsidies / regelingen – in sommige gemeentes of provincies of vanuit het rijk is er subsidie mogelijk voor agroforestry. Zie ook het overzicht van Agroforestry Netwerk Nederland.
Crowdfunding – door crowdfunding creëer je een lening om te starten. Je hebt ook gelijk mensen bij je project betrokken. Je betaalt de crowdfunders terug wanneer het systeem rendabel is, of (deels) in natura.

Ook voor de afzet van producten kun je creatief zijn. Denk bijvoorbeeld aan verkoop via internet, een (eigen) biowinkel, wekelijkse box die klanten ophalen of een zelfpluksysteem.

Zie voor meer informatie de factsheet van de WUR over verdienmodellen voor agroforestrysystemen.